Τεχνολογία στην Ελλάδα

Η Σχολή της Αλεξάνδρειας είναι συνυφασμένη με τον Ήρων τον Αλεξανδρινό (10 - 70 μ.Χ.). Η συμβολή του επηρέασε την δυτική επιστήμη και τεχνολογία και τα γραπτά του ανατυπώνονταν μέχρι τον 16ο αιώνα. Σπούδασε στο μουσείο της Αλεξάνδρειας και παρουσίασε στα βιβλία του την μέχρι τότε γνώση στις τεχνολογίες αυτοματισμού. Ο Ήρων ο Αλεξανδρινός εστίασε στους μηχανισμούς και στην τεχνολογική καινοτομία. Οι μηχανισμοί αυτοί είχαν είτε με τη μορφή μηχανών οι οποίες λειτουργούν με τη βοήθεια εξωτερικών μέσων (όπως η ενέργεια από τα ζώα ή τον αέρα), είτε με μηχανές που κινούνταν αυτόνομα, χωρίς να απαιτείται καμία ανθρώπινη παρέμβαση.

Εφηύρε την πρώτη ατμομηχανή του κόσμου, ανέπτυξε κάποια από τα πιο εξελιγμένα εργαλεία παρατηρήσεων και κατασκεύασε διάφορες πρωτότυπες συσκευές, όπως μια αυτοκαθαριζόμενη λάμπα λαδιού. Οι εφευρέσεις του Ήρωνα ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτες για την ενσωμάτωση σε αυτές συστημάτων ελέγχου ανάδρασης, που σήμερα αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο των αυτοματισμών. Αυτό όμως που πραγματικά ενθουσίαζε τον Ήρωνα ήταν οι καινοτομίες, συσκευές που λειτουργούσαν με πεπιεσμένο αέρα, αυτόματα, και μαγικά θέατρα με φιγουρίνια τα οποία κινούνταν αυτόματα. 

Ο Ήρων έγραψε αρκετά βιβλία που αφορούσαν ποικίλα επιστημονικά και τεχνολογικά θέματα. Στα έργα που σώθηκαν συγκαταλέγονται τα εξής:

• Όροι Γεωμετρίας και Γεωμετρικά, που περιέχουν εφαρμοσμένα γεωμετρικά προβλήματα. Στη γεωμετρία, διατύπωσε και απέδειξε έναν τύπο, γνωστό ως ο τύπος του Ήρωνα, για τον υπολογισμό του εμβαδού ενός τριγώνου σε σχέση με τις πλευρές του. Επίσης σκέφτηκε μια επαναληπτική διαδικασία για τον υπολογισμό της τετραγωνικής ρίζας κάποιου αριθμού.

• Στερεομετρικά, με πρακτικά προβλήματα στερεομετρίας.

• Περί μέτρων και Μετρικά Α,Β και Γ, με γενικά προβλήματα μετρήσεων.

• Περί διόπτρας, με στοιχεία τοπογραφικών μετρήσεων. Εδώ περιγράφει το οδόμετρο, το ναυτικό δρομόμετρο (παραλλαγή του οδομέτρου για χρήση σε πλοίο).

• Κατοπτρικά, με στοιχεία οπτικής. Εδώ, ο Ήρων είχε προτείνει ότι το φως ακολουθεί το συντομότερο γεωμετρικά μονοπάτι. Αυτή η θεωρία δεν είναι πλέον αποδεκτή, κι έχει αντικατασταθεί με την αρχή του ελαχίστου χρόνου, που αποτελεί ειδική περίπτωση της αρχής της ελάχιστης δράσης. 

• Πνευματικά Α και Β, με τα αυτόματα πνευματικά και υδραυλικά συστήματα. Αναλυτικότερα, περιγράφεται η λειτουργία της αιολόσφαιρας (η πρώτη ατμομηχανή), η αυτόματη πόρτα για ναούς ή θέατρα, αυτοματισμοί για το θέατρο του, όπως για παράδειγμα πολλαπλές εναλλασσόμενες σκηνές κινούμενων μορφών που συνοδεύονταν από οπτικά και ηχητικά εφέ.

• Αυτοματοποιητική. Έργο του 1ου αιώνα π.Χ. Είναι το αρχαιότερο γνωστό κείμενο με περιγραφές αυτόματων μηχανικών συστημάτων -αυτόματα θέατρα-, ικανών να κάνουν προγραμματισμένες κινήσεις.

• Μηχανική, από της οποίας διασώθηκαν μόνο Ελληνικά αποσπάσματα, ενώ το πλήρες κείμενο σώθηκε σε Αραβική μετάφραση του ''Kosta ben Luka''. Στο βιβλίο αυτό περιέχεται η θεωρία της στατικής και της κινηματικής των σωμάτων, αναλύονται τα πέντε απλά μηχανικά στοιχεία, ο τροχός, ο μοχλός, το πολύσπαστο, η σφήνα, και ο κοχλίας. Εξετάζεται η μετάδοση κίνησης με οδοντωτούς τροχούς, οι ανυφωτικές μηχανές και άλλα συστήματα εφαρμοσμένης μηχανικής.

• Βελοποιικά, το βιβλίο με τα παλαιότερα χειρόγραφα σχήματα, που περιέχουν τη θεωρία της βολής και αναλύει τα Ελληνιστικά βαλλιστικά όπλα.

Στον Ήρωνα αποδίδονται οι εφευρέσεις πολλών ελεγκτικών μηχανισμών ανάδρασης που λειτουργούσαν με νερό, φωτιά και συμπιεσμένο αέρα σε διάφορους συνδυασμούς καθώς και η κατασκευή του πρώτου προγραμματιζόμενου αναλογικού υπολογιστή με ένα πολύπλοκο σύστημα γραναζωτών ατράκτων, διάστικτων με καβίλιες και δεμένων με σχοινιά, που στις άκρες τους είχαν βάρη (σακιά άμμου που άδειαζαν με την πάροδο του χρόνου). Ο υπολογιστής αυτός χρησιμοποιούνταν στην λειτουργία του αυτόματου θεάτρου του.
ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 
Εισαγωγή 
Αρχαίος Ελληνικός Κόσµος και Επιστήµη είναι έννοιες συνυφασµένες. Η αναζήτηση της ανάπτυξης και εξέλιξης της επιστήµης, της µηχανικής και της τεχνολογίας στον Αρχαίο Ελληνικό Κόσµο είναι ένας πολλά υποσχόµενος τοµέας έρευνας. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, όµως, η όποια αναφορά σε αυτά τα θέµατα ήταν ευκαιριακή, ενώ η δηµοσίευση άρθρων -πολύ λιγότερο δε πραγµατειών και βιβλίων- ήταν περιορισµένη σε µηδαµινά επί̟εδα. Αυτός ο χώρος ήταν αγνοηµένος από τους ειδικούς και άγνωστος για τον περισσότερο κόσµο σε βαθµό τέτοιο, που µπορεί να ειπωθεί ότι ήταν περιθωριοποιηµένος.

Συχνά δε, οι αναφορές σε αρχαία Ελληνικά επιστηµονικά επιτεύγµατα Μηχανικής και Τεχνολογίας επέσυραν στην καλύτερη περίπτωση σκωπτικά σχόλια περί ονειροφαντασίας ενώ, στην χειρότερη, οι λίγοι που τολµούσαν να αρθρώσουν τέτοιο ερευνητικό λόγο χλευάζονταν και υβρίζονταν ως ιστορικώς άσχετοι, αρχαιολογικώς ακατάρτιστοι, ακόµη και ως ακραίοι εθνικιστές και πατριδοκάπηλοι. Στο εξωτερικό τα πράγµατα ήταν καλύτερα.

Φαίνεται ότι οι ε̟ιστήµονες, µηχανικοί και τεχνολόγοι του εξωτερικού ήταν πολύ πιο φιλέλληνες ή, εν πάση περιπτώσει, έδειχναν ήδη από περασµένους αιώνες ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην έρευνα των σωζόµενων κειµένων και ευρηµάτων αρχαίας Ελληνικής επιστήµης και µηχανικής. Ευρεία πεποίθηση ήταν ότι τέτοιου είδους αναζητήσεις θα µπορούσαν ενδεχοµένως να οδηγήσουν σε ευφυείς λύσεις και σύγχρονων προβληµάτων ή τουλάχιστον θα αποτελούσαν ορθά επιστηµονικά εφαλτήρια για περαιτέρω ανακαλύψεις, καθώς ή ευρηµατικότητα των αρχαίων Προγόνων µας εξέπληττε και συνεχίζει να εκπλήττει τους πάντες.

Το παρών άρθρο της µελέτης «Αρχαίων Ελλήνων Επιστήµη, Μηχανική και Τεχνολογία» έχει ως σκοπό την ανασκόπηση επιτευγµάτων απαράµιλλης επιστηµονικής και µηχανικής σκέψης και εφευρετικότητας των αρχαίων Ελλήνων. Η παρουσίαση βασίζεται µόνο σε υλικό υπαρκτό και τεκµηριωµένο από ιστορικές ή σύγχρονες πηγές και αρχαιολογικά ευρήµατα. 

Υλικά και Πρώτες Ύλες 
Οι πρώτες ύλες και τα υλικά που είχαν στη διάθεσή τους οι Έλληνες Επιστήµονες και Μηχανικοί καθόρισαν σε µεγάλο βαθµό, όπως ήταν λογικό, το επίπεδο της αντοχής, της λεπτοµέρειας, της χρηστικότητας και του µεγέθους των έργων τους. Από τα σκεύη, τα εργαλεία και τα αντικείµενα, ως τους ναούς και τις άλλες µεγάλες κατασκευές, το επίπεδο της τεχνολογίας ̟που διαµορφώθηκε εξαρτάται άµεσα από τη διαθεσιµότητα και τα χαρακτηριστικά των υλικών και των πρώτων υλών που χρησιµοποίησαν οι Έλληνες µηχανικοί. 

Ξύλο
Το Ξύλο αποτελεί, µαζί µε τον πηλό και το λίθο, ένα από τα πρώτα υλικά τα οποία έθεσε σε χρήση ο άνθρωπος από τους Προϊστορικούς χρόνους. Οι χρήσεις του ξεκινούν από όπλα και εργαλεία, σκεύη και µικροαντικείµενα, ως έπιπλα, εκµαγεία για διάφορες τέχνες, λατρευτικά σύµβολα, άρµατα, µηχανήµατα, κ.λπ. Ιδιαίτερη µνεία χρειάζεται στις εφαρµογές του ξύλου στην Οικοδοµική αλλά και την Ναυπηγική (οι γνωστότερες είναι τα εµπόλια από κρανειά και κυπαρίσσι εντός των σπονδύλων των κιόνων, το σκαρί και τα διάφορα εξαρτήµατα και όργανα των πλοίων).
Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ̟ως ήταν καταγεγραµµένες οι ιδιότητες όλων των ειδών ξυλείας του Ελληνικού και όχι µόνο κόσµου, µε συνιστώµενες χρήσεις λιγότερο ή περισσότερο εξειδικευµένες. Η προστασία του ξύλου γινόταν µε ξύσιµο µε άµµο και επάλειψη µε πίσσα. Αργότερα χρησιµοποιούνταν µια ουσία από εντεριώνη κέδρου. 

Πηλός
Χρησιµοποιήθηκε ευρέως στον Ελληνικό κόσµο ήδη από τους ̟Προϊστορικούς χρόνους. Με ωµό πηλό οι Έλληνες κατασκεύαζαν δηµόσια και ιδιωτικά κτίρια, αλλά και τείχη, πιστεύοντας µάλιστα ότι τα γήινα τείχη ήταν πιο ανθεκτικά, αν και δεν ήταν λίγοι οι στρατιωτικοί ηγέτες ̟που χρησιµοποίησαν το νερό εναντίον τέτοιων κατασκευών, ακόµα και µε εκτροπές ̟ποταµών (π.χ. Κίµων). Ωµός ο πηλός αποτελούσε το υλικό για την παρασκευή του βασικού δοµικού υλικού, της πλίνθου.

Οπτός ο πηλός ονοµαζόταν κέραµος. Η όπτηση γινόταν στο πιο σηµαντικό εργαλείο των κεραµέων, τον κλίβανο (φούρνο). Ο οπτός πηλός χρησιµοποιήθηκε για την κατασκευή αρχιτεκτονικών µελών σε ναούς και σηµαντικά κτίρια, για σκεύη και διακοσµητικά στοιχεία που έπρεπε να είναι ανθεκτικά στο νερό, και φυσικά στην κάθε είδους κεραµική (χρηστική και διακοσµητική).
Λίθος
Χρησιµοποιήθηκε αρχικά κυρίως για οχυρώσεις (κυκλώπεια τείχη και ογκόλιθοι) και θεµέλια. Αργότερα, από τον 7ο αιώνα π.Χ., άρχισε να αντικαθιστά το ξύλο και τον πηλό σε πολλά σηµεία των ναών και των σηµαντικών κτιρίων, ενώ στην Κλασσική εποχή κυριαρχούσε. Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το γεγονός ότι ήταν γνωστές οι ιδιότητες όχι µόνο των διαφόρων τύπων λίθων (σχιστόλιθος, ασβεστόλιθος, ηφαιστειογενή, κ.λπ.), αλλά και οι ιδιότητες του ίδιου υλικού αλλά από διαφορετικά µέρη, όπως για παράδειγµα το Πεντελικό µάρµαρο, Κυκλαδικό µάρµαρο, (χρωµατιστά) µάρµαρα Λακωνίας, Θεσσαλίας, Καρύστου Ευβοίας, Χίου, κ.λπ.