Ερμίας ο Αταρνεύς

Ο Ερμίας ο Αταρνεύς ήταν Έλληνας φιλόσοφος του 4ου π.Χ. αιώνα και οπαδός της πλατωνικής θεωρίας. Ξεκίνησε ως ευνούχος δούλος του τραπεζίτη και τυράννου του Αταρνέος Ευβούλου, με καταγωγή από τη Βιθυνία.

Η άνοδος και η πτώση

Μετά την απελευθέρωσή του από τον Εύβουλο εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και μαθήτευσε δίπλα στον Πλάτωνα και έγινε στενός φίλος του Αριστοτέλη και του Ξενοκράτη τους οποίους και φιλοξένησε, όταν αυτοί γίνανε ανεπιθύμητοι στην Αθηνα. Αργότερα διαδέχθηκε τον τύραννο Εύβουλο (348 π.Χ.) με τον οποίον ένα διάστημα συγκυβέρνησε και στη συνέχεια τον κληρονόμησε. Έπειτα προσκάλεσε στην Άσσο τους παλιούς συμμαθητές τουΈραστο και Κορίσκο που τους ανέθεσε και τη διοίκηση. Αργότερα πρότεινε στο Φίλιππο τον Αριστοτέλη ως δάσκαλο του υιού του, Αλεξάνδρου. Ο Αριστοτέλης είχε παντρευτεί την ανηψιά και θετή του κόρη, την Πυθιάδα, έγραψε ένα αναθηματικό επίγραμμα για τον Ερμία χαραγμένο σε κενοτάφιο στους Δελφούς και του αφιέρωσε έναν ύμνο στον οποίον επαινούσε την αρετή του, όπου τον κατέτασσε μεταξύ των ηρώων Ηρακλή, Αχιλλέα και Αίαντα, όπως αναφέρει για αυτό ο Διογένης Λαέρτιος.

Πριν ξεσπάσει κάποιος πόλεμος μεταξύ Μακεδόνων και Περσών, προνόησε και συνήψε συμμαχία με το Μακεδόνα βασιλιά. Ακριβώς γι' αυτόν το λόγο είχε τραγικό τέλος από τους Πέρσες, καθώς θανατώθηκε, αφού συνελήφθη δόλια από το στρατηγό Μέμνονα το 345 π.Χ., με σταυρικό θάνατο στα Σούσα. Παρέμεινε σιωπηλός στωικά, μόνο μιλώντας στον βασιλιά της Περσίας είπε μόνο μια φράση: «Πείτε στους φίλους μου και τους συντρόφους μου ότι δεν έχω κάνει κάτι ή αντίθετο προς τη φιλοσοφία.

Ο Ύμνος προς τιμήν του Ερμία

Διογένης Λαέρτιος:

Ἀρετά, πολύμοχθε γένει βροτείῳ,
θήραμα κάλλιστον βίῳ,
σᾶς πέρι, παρθένε, μορφᾶς
καὶ θανεῖν ζαλωτὸς ἐν Ἑλλάδι πότμος
καὶ πόνους τλῆναι μαλεροὺς ἀκάμαντας·
τοῖον ἐπὶ φρένα βάλλεις
καρπὸν ἰσαθάνατον χρυσοῦ τε κρεῖσσον
καὶ γονέων μαλακαυγήτοιό θ' ὕπνου.
Σεῦ δ' ἕνεχ' οὑκ Διὸς Ἡρακλέης Λήδας τε κοῦροι
πόλλ' ἀνέτλασαν ἔργοις
σὰν ἀγρεύοντες δύναμιν.
Σοῖς δὲ πόθοις Ἀχιλεὺς Αἴας τ' Ἀΐδαο δόμους ἦλθον·
σᾶς δ' ἕνεκεν φιλίου μορφᾶς Ἀταρνέος
ἔντροφος ἀελίου χήρωσεν αὐγάς.
Τοιγὰρ ἀοίδιμος ἔργοις, ἀθάνατόν τε μιν αὐξήσουσι Μοῦσαι,
Μναμοσύνας θύγατρες, Διὸς ξενίου σέβας αὔξουσαι
Φιλίας τε γέρας βεβαίου.

Σημειώσεις

α: Η έκτη επιστολή του Πλάτωνα που την θεωρούν κάποιοι μελετητές πλαστή απευθύνεται στους τρεις μαθητές του: Ερμία, Έραστο και Κορίσκο. Η άποψη αυτή στηρίζεται στη λέξη «ξαναδιάβασέ το». Στο γιο τού Κορίσκου Νηλέα, κατά το Στράβωνα, ο Θεόφραστος εμπιστεύτηκε τα χειρόγραφα του Αριστοτέλη.

Πηγές

• Encyclopaedia of the Hellenic World Asia Minor : http://archive.is/20121209152116/http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:hqO7bYHpy3QJ:www.ehw.gr/asiaminor/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID%3D3821+&cd=2&hl=el&ct=clnk&gl=gr