Φιλόδημος ο Επικούρειος

Ο Φιλόδημος (110 π.Χ.-35 π.Χ.) γεννήθηκε στα Γάδαρα της Παλαιστίνης και ήταν Έλληνας επικούρειος φιλόσοφος και ποιητής, με πλούσιο συγγραφικό έργο.

Εισαγωγικά στοιχεία

Ο Φιλόδημος μετοίκησε στην Αθήνα όπου μαθήτευσε στην Επικούρεια Φιλοσοφική Σχολή την εποχή που ήταν σχολάρχης ο Ζήνων ο Σιδώνιος. Αργότερα μετοίκησε εκ νέου, αρχικά στη Ρώμη και κατόπιν στην περιοχή της Νάπολης, όπου συνδέθηκε με τον Πείσωνα (πεθερό του Ιούλιου Καίσαρα).

Φιλοσοφικά κείμενά του ανακαλύφθηκαν σχετικά πρόσφατα, όταν στα μέσα του 18ου αιώνα στο Ηράκλειο (Herculaneum), σημερινό Ερκολάνο, μια παραθαλάσσια πόλη πλησίον της Πομπηίας, η αρχαιολογική ανασκαφή έφερε στο φως 1100 περίπου παπυρικά κείμενα που βρέθηκαν θαμμένα (αποτέλεσμα της γνωστής ηφαιστιακής έκρηξης) στο εσωτερικό μιας επιβλητικής ρωμαϊκής βίλας. Οι πάπυροι περιέχουν στην πλειονότητά τους έργα του Επίκουρου και άλλων μεταγενεστέρων Επικουρείων, μεταξύ των οποίων και πολλά έργα του Φιλόδημου.

Το φιλοσοφικό έργο του Φιλόδημου

Έγραψε τα εξής βιβλία (αρκετά αποσπάσματα σώζονται από τους παπύρους του Ερκολάνο):

• Περί Αισθήσεως
• Περί Θεών
• Περί Ευσεβείας
• Περί των Στωικών
• Περί Πλούτου
• Περί Οργής
• Περί Ποιητικής
• Περί Ρητορικής
• Περί Φιλαργυρίας
• Επικούρειες Δόξες
• Περί Ομιλίας
• Περί Αρετών και Κακιών
• Περί Υπερηφάνειας
• Περί σύνταξις των Φιλοσόφων
• Περί Θανάτου
• Περί Σημείων και Σημειώσεων
• Περί Ηθικής
• Περί Χάριτος
• Περί Οικονομίας
• Περί Παρρησίας
• Περί Μουσικής
• Περί του καθ΄ Όμηρον αγαθού βασιλέως
• Περί Κολακείας
• Περί Επιχαιρεκακίας

Επίσης έχουν σωθεί και τριάντα επιγράμματα του Φιλόδημου τα οποία εμπεριέχονται στην Παλατινή και Πλανούδεια ανθολογία, τα περισσότερα με ερωτική θεματολογία.

Εκδόσεις

• Περί Οικονομίας - εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψις 1994
• ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ: ΤΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ, Η ΠΟΙΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΠΥΡΟΙ ΤΟΥ HERCULANEUM - εκδόσεις Θύραθεν 2004

Πηγές

• Σίμος Μενάρδος, Στέφανος, εκδ. Ι.Ν.Σιδέρης, Αθήνα, 1924, σελ. 135.
• Βασίλης Λαζανάς, Αρχαία ελληνικά επιγράμματα εμπνευσμένα από την Κόρινθο και την περιοχή της, Αθήνα, 1971, σ. 163.
• Pierre Waltz, Anthologie Grecque, ed. Les Belles Lettres, Paris, 1960, vol. II, p. 145.
• Peter Jay, The Greek Anthology, ed. Allen Lane, 1973, p. 169.
• Walther Kranz, Geschichte der griechischen Literatur (μετάφραση Θρασύβουλου Σταύρου ως Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Γ.Παπαδημητρίου, Αθήνα, 1953, τ. Β΄σ. 77.
• εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, λήμμα Φιλόδημος.
• «Φιλόδημος, Τα Επιγράμματα», Εκδόσεις Θύραθεν