Αρχαίοι Μεγάλοι Ρόδιοι

 

 

 

Στην αρχαία Ρόδο άκμαζε η μεταλλουργία, αφού κατά τον μύθο οι Τελχίνες που ήρθαν από την Κύπρο και εγκαταστάθηκαν στην Ρόδο ήταν άριστοι σιδεράδες. Κατασκεύαζαν κυρίως πολεμικά όπλα και πολεμικές μηχανές. Εκτός αυτού είχαν άριστες επιδόσεις στην ναυσιπλοΐα και στην ναυπηγική τέχνη. Ξακουστά ήταν τα καράβια που κατασκεύαζαν οι τεχνίτες της Λίνδου, ενώ θεωρούνται οι πρώτοι ναυπηγοί των περίφημων καραβιών τύπου celetes.

Άλλες σημαντικές επιδόσεις των νησιωτών Ροδίων ήταν η αγγειοπλαστική. Κατασκεύαζαν τα περίφημα Θερίκλεια, που ήταν έντεχνα μεταλλικά, ίσως και αργυρά αγγεία σε σχήμα ποτηριού. Αλλά και τα πήλινα αγγεία τους ήταν γνωστά και αναφέρονται συχνά με τα καλύτερα λόγια. Κατά την διάρκεια της πολιορκίας της Σινώπης από τον Μιθριδάτη, οι Ρόδιοι έστειλαν στους κατοίκους 10.000 οίνου κεράμια. Πολλά είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα στην Αθήνα, στην Αλεξάνδρεια και την Σικελία που αποδεικνύουν την διάδοση των αγγείων από την Ρόδο. Αρχαιολογικά ευρήματα κεραμικών αμφορέων από την Ρόδο (και από την Θάσο και από την Κνίδο) σημειώθηκαν και στην νότια Ρωσία. Αξιοσημείωτη είναι δε μια ιδιαίτερα σπάνια αγγειοπλαστική τέχνη που συναντάμε μόνο στην Ρόδο, και με την οποία κατασκευάζονταν αρωματικά ποτήρια για την κατάνυξη οίνου και φέρουν το όνομα της Λίνδου.

Μεμονωμένα αναφέρονται και άλλα προϊόντα των Ροδίων. Οι καλλυντικές αλοιφές ήταν πολύ καλές, ενώ η τέχνη των αρτοποιών ήταν φημισμένη για τα νόστιμα γλυκά του νησιού που εξάγονταν διεθνώς. Επίσης παρασκεύαζαν καλή κόλλα και την καλύτερη άσπρη μπογιά Λευκό του Μολύβδου της εποχής τους. Επίσης αναφέρονται και υποδήματα από την Ρόδο.

 

Ο Ανδρόνικος ο Ρόδιος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους περιπατητικούς και αριστοτελικούς φιλοσόφους. Έδρασε τον 1ο αι. π.Χ. κυρίως στην Αθήνα. Εκεί, περίπου από το 65 έως το 50 π.Χ., ήταν διευθυντής της Περιπατητικής Σχολής.

Συσχετισμός με το έργο του Αριστοτέλη]

Ως αριστοτελικός, ο Ανδρόνικος ενδιαφέρθηκε για το έργο του Σταγειρίτη, εκδίδοντας μάλιστα και σχολιάζοντας όσα συνέγραψε. Αξιοσημείωτο είναι ότι από αυτόν έγινε η πρώτη και βασική κατάταξη των αριστοτελικών έργων. Η συναγωγή των συγγραμμάτων που ακολουθούσαν τα «Φυσικά» οδήγησε στην τοποθέτησή τους στο συνολικό έργο «Μετά τα Φυσικά», που δεν παρέπεμπε στον καθαυτό όρο μεταφυσική, απλώς συνόψιζε όσα συγγράμματα αναφέρονταν στο «ὂν» (πρώτη φιλοσοφία, όπως έγραφε ο Αριστοτέλης). Οι κατοπινοί μελετητές υιοθέτησαν κατά βάση το διαχωρισμό του Ανδρονίκου, αλλά προέκυψε ο όρος μεταφυσική (που δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ από τον Αριστοτέλη), ενώ αποτελούσε διευκρινιστικό τίτλο του Ανδρονίκου για το εναπομένον έργο μετά από την κατηγορία των «Φυσικών».

 

Ο Ανταγόρας ο Ρόδιος ήταν Έλληνας ποιητής του 3ου π.Χ. αιώνα. Έζησε στην Αθήνα και στη Μακεδονία, προσκεκλημένος του Αντίγονου Γονατά. Έγραψε το έποςΘηβαϊς που δεν σώζεται, και τον Ύμνο στον Έρωτα από τον οποίο σώζονται λίγοι στίχοι. Σώζονται επίσης δύο επιγράμματά του στην Παλατινή Ανθολογία (VII 103 και IX 147).

 

Ο Άτταλος ήταν αρχαίος γραμματικός, μαθηματικός και αστρονόμος, καταγόμενος από την Ρόδο.

Τίποτε δεν έχει διασωθεί από τυχόν έργα του. Μνημονεύεται όμως το όνομά του σε υπόμνημα του Ιππάρχου περί των«Φαινομένων του Αράτου και του Ευδόξου». Στο σύγγραμμά του αυτό ο Ίππαρχος αναφέρει διάφορα παραδείγματα επί των παραπάνω φαινομένων, αποσπάματα του οποίου έχουν διασωθεί.

 

Ο Γέμινος ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, αστρονόμος, μαθηματικός, μετεωρολόγος και γεωγράφος που έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ..

Σχεδόν τίποτα δεν είναι γνωστό για τη ζωή του Γεμίνου. Δεν είναι καν βέβαιο ότι γεννήθηκε στη Ρόδο, αλλά αναφορές σε βουνά της Ρόδου στα αστρονομικά του έργα υποδεικνύουν ότι εργάσθηκε εκεί. Η χρονολόγησή του τον 1ο αιώνα π.Χ. βασίζεται και αυτή σε ένα χωρίο του έργου του που αναφέρεται στο Annus Vagus του αιγυπτιακού ημερολογίου ως 120 έτη πριν την εποχή του, και επομένως δείχνει ότι το συγκεκριμένο έργο του γράφτηκε περί το 70 π.Χ.. Αυτό συμφωνεί με την άποψη που τον θέλει μαθητή του Ποσειδωνίου, αλλά έχουν προταθεί και χρονολογήσεις μέχρι το 50 μ.Χ. (Neugebauer, O.: A History of Ancient Mathematical Astronomy New York, 1975).

 

Το μοναδικό σωζόμενο έργο του Γεμίνου είναι η «Εἰσαγωγὴ εἰς τὰ Φαινόμενα», γνωστή συχνά και ως «Εισαγωγή». Είναι ένα εισαγωγικό βιβλίο αστρονομίας βασισμένο σε έργα παλαιότερων αστρονόμων όπως ο Ίππαρχος ο Ρόδιος, που είχε σκοπό να διδάξει την επιστήμη αυτή σε αρχάριους. Σε αυτό ο Γεμίνος περιγράφει τονζωδιακό κύκλο και τη φαινόμενη κίνηση του ηλίου, τους αστερισμούς, την ουράνια σφαίρα, τις ανατολές και τις δύσεις των ζωδιακών αστερισμών, τις σεληνοηλιακές περιοδικότητες και την εφαρμογή τους στα ημερολόγια, τις φάσεις της Σελήνης, τις εκλείψεις, τις γεωγραφικές ζώνες και το παράλογο των προσπαθειών προγνώσεως του καιρού από τους αστέρες.

Παρότι ο Γέμινος υιοθετεί το γεωκεντρικό σύστημα, στο έργο αυτό ξεχωρίζουν για την ορθότητά τους με τα σημερινά δεδομένα απόψεις όπως: Η Γη είναι σφαιρική, οΉλιος είναι μια διάπυρη σφαιρική μάζα, οι απλανείς αστέρες αποτελούνται από την ίδια «ουσία» με αυτή του Ηλίου, η Σελήνη είναι ετερόφωτο σώμα και οι διαστάσεις της Γης είναι σημειακές (αμελητέες) σε σχέση με το μέγεθος του Σύμπαντος.

Ο Γέμινος συνέγραψε και ένα σχόλιο επί του έργου του Ποσειδωνίου «Μετεωρολογικά». Σπαράγματα αυτού του σχολίου διασώθηκαν από τον Σιμπλίκιο στο σχόλιό του επί των «Φυσικών» του Αριστοτέλη.

 

Το κυριότερο μαθηματικό έργο του Γεμίνου είναι το «Μαθηματικών Δόγμα» (δηλ. θεωρία των Μαθηματικών). Παρότι αυτό το έργο δεν έχει σωθεί, αρκετά αποσπάσματά του υπάρχουν σε έργα των Πρόκλου, Ευτοκίου και άλλων. Ο Γέμινος διαχώρισε τα Μαθηματικά σε δύο μέρη: τα «νοητά» και τα «αισθητά», ή, όπως θα λέγαμε σήμερα, σε Καθαρά και Εφαρμοσμένα Μαθηματικά. Στην πρώτη κατηγορία τοποθέτησε τη Γεωμετρία και την Αριθμητική (με τη Θεωρία των Αριθμών), ενώ στη δεύτερη τις μαθηματικές επιστήμες: τη Μηχανική, την Αστρονομία, την Οπτική, τη Γεωδαισία,τη μουσική αρμονία, αλλά και τη Λογιστική. Μακρά αποσπάσματα του έργου του διασώθηκαν και στο Σχόλιο των «Στοιχείων» του Ευκλείδη από τον Al-Nayrizi.

 

Ο κρατήρας Γέμινος στο βόρειο ημισφαίριο της Σελήνης ονομάσθηκε προς τιμή του.

 

Ο Διαγόρας ο Ρόδιος ήταν Ολυμπιονίκης και γενάρχης Ολυμπιονικών. Θεωρείται ο κορυφαίος πυγμάχος της αρχαιότητας. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Ιαλυσού (αρχαίας ροδιακής πόλης). Πατέρας του ήταν ο Δαμάγητος, εγγονός του βασιλιά της Ιαλυσού, και η μητέρα του ήταν κόρη του ήρωα Αριστομένη από την Μεσσηνία.

Ο Διαγόρας από νωρίς έδειξε ότι διέφερε από τα άλλα παιδιά, καθώς ήταν πολύ πιο ψηλός από τους συνομηλίκους του και πολύ γεροδεμένος. Ήταν ιδιαίτερα όμορφος κι απ' όπου περνούσε προκαλούσε τον θαυμασμό για την εμφάνισή του, ενώ διακρινόταν και για την εξυπνάδα, την ευκινησία, τη δύναμη και την αντοχή του.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Διαγόρα ως πυγμάχος ήταν το μεγάλος ύψος του και η τακτική που ακολουθούσε: αγωνιζόταν χωρίς να στρίβει ή να σκύβει, δεν απέφευγε τον αντίπαλό του. Πήγαινε κατευθείαν επάνω στον αντίπαλό του, χωρίς να κάνει καμιά προσπάθεια να αποφύγει τα δικά του χτυπήματα. Από αυτή του την στρατηγική ονομάστηκε και «ευθυμάχας».

Στην 79η Ολυμπιάδα το 464 π.Χ. στέφθηκε νικητής στην πυγμαχία, κατόρθωμα που εξυμνεί ο Πίνδαρος στον Ζ' Ολυμπιόνικο ύμνο του. Ο Διαγόρας ήταν επίσης περιοδονίκης, όπως συνήθιζαν να ονομάζουν οι αρχαίοι όσους αθλητές νικούσαν σε όλες τις διοργανώσεις στο άθλημά τους. Ο Διαγόρας είχε νικήσει σε όλους τους μεγάλους πανελλήνιους αγώνες (μία φορά στα Ολύμπια, μία στα Πύθια, τέσσερις στα Ίσθμια και δύο στα Νέμεα) και σε πολλούς τοπικούς αγώνες, όπως στην Ρόδο, την Αθήνα, τη Θήβα, το Άργος, τα Μέγαρα και την Αίγινα.

Ο νικητής Διαγόρας δεν άργησε να γίνει σύμβολο αρετής για τους αρχαίους Έλληνες. Ο χαρακτήρας που διέθετε ήταν ένα από τα πρώτα στοιχεία που μάγευαν τους θεατές, καθώς υπήρξε ευγενικός και τίμιος σε κάθε αγώνα. Παράλληλα, πυγμαχούσε με τέτοιον τρόπο, που ξεσήκωνε όσους τον παρακολουθούσαν. Ποτέ δεν απέφευγε ένα χτύπημα και σε κανέναν αγώνα δεν παραβίασε τους κανονισμούς. Η φήμη του εξαπλώθηκε αστραπιαία λόγω των πολυάριθμων και σημαντικών νικών του. Σε όσους αγώνες έλαβε μέρος βγήκε νικητής.

Όλοι θαύμαζαν αυτόν το γιγαντόσωμο άνθρωπο που συνδύαζε τη δύναμη με την αρετή.

Ο μεγάλος ποιητής Πίνδαρος ύμνησε με τα ποιήματά του, τους Ολυμπιόνικους, όλους τους ξακουστούς αθλητές. Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείψει από τους ύμνους του ο διασημότερος όλων, ο Διαγόρας ο Ρόδιος. Ένας ολυμπιονίκης θεωρούσε πολύ μεγάλη τιμή και σημαντικό σταθμό στην πορεία του να γίνουν οι νίκες και τα κατορθώματά του τραγούδι. Έτσι θα έμενε για αιώνες στη μνήμη των ανθρώπων. Η ποιητική έμπνευση του Πινδάρου δημιούργησε για το Διαγόρα ένα από τα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής ποίησης. Το ποίημα εξυμνεί τον αθλητή αλλά αναφέρεται και στους μύθους που σχετίζονται με το νησί της Ρόδου.

Το ποίημα άρεσε τόσο πολύ στους Ρόδιους, που το χάραξαν με χρυσά γράμματα στο ναό της Αθηνάς στη Λίνδο.

Ο Διαγόρας, εκτός από τα ταξίδια που έκανε για να συμμετέχει στους αγώνες, την υπόλοιπη ζωή του την έζησε στο αγαπημένο του νησί, τη Ρόδο. Εκεί παντρεύτηκε και έκανε τέσσερα παιδιά, το Δαμάγητο, τον Ακουσίλαο, το Δωριέα και την Καλλιπάτειρα. Όλα τα παιδιά του, όπως ήταν φυσικό, αγαπούσαν τον αθλητισμό. Οι γιοί του προπονούνταν στα γυμναστήρια και συμμετείχαν κι εκείνοι σε αγώνες. Αναδείχτηκαν πολλές φορές ολυμπιονίκες, είτε στην πυγμαχία είτε στο παγκράτιο. Ο Διαγόρας ένιωθε πολύ υπερήφανος, καθώς όχι μόνο τα παιδιά του ακολούθησαν τα βήματά του, αγάπησαν δηλαδή τον αθλητισμό, αλλά συνέχισαν και την παράδοση των νικών του. Όχι μόνο οι γιοί του αλλά και οι εγγονοί του Διαγόρα, ο Ευκλής και ο Πεισίροδος, έγιναν μεγάλοι αθλητές και στέφθηκαν νικητές και ολυμπιονίκες. Έτσι η οικογένειά του, οι Διαγόριδες, έμειναν στη μνήμη των ανθρώπων ως οικογένεια ολυμπιονικών.

 

Εκτός από τη μεγάλη δόξα που κέρδισε ο Διαγόρας, στήθηκε προς τιμήν του και το άγαλμά του στην Ολυμπία. Από την μια μεριά, δίπλα του, ήταν στημένο το άγαλμα του γιου του, του Δαμάγητου, ολυμπιονίκη στην πυγμαχία, και από την άλλη το άγαλμα του άλλου του γιου, του Ακουσίλαου, ολυμπιονίκη στο παγκράτιο, καθώς και το άγαλμα του τρίτου του γιου, του Δωριέα, που ήταν τρεις φορές ολυμπιονίκης, οκτώ φορές ισθμιονίκης, επτά φορές νεμεονίκης και μία φορά πυθιονίκης στο παγκράτιο. Αργότερα στήθηκαν και αγάλματα των εγγονών του, του Ευκλή και του Πεισίροδου. Επιπλέον ο σύζυγος της κόρης του Καλλιπάτειρας ήταν και αυτός ολυμπιονίκης.

 

Η ζωή του Διαγόρα ήταν περιπετειώδης, γεμάτη από συγκινήσεις και αναγνώριση από τους συνανθρώπους του. Η πορεία του όλη σημαδεύτηκε από τον αγωνιστικό χώρο, εκεί έζησε τις μεγαλύτερες στιγμές του, εκεί ήταν φυσικό και να πεθάνει. Σε προχωρημένη ηλικία ήταν παρών στην 83η Ολυμπία το 448 π.Χ. όταν οι γιοί του, ο παγκρατιστής Δαμάγητος και ο πυγμάχος Ακουσίλαος, στέφθηκαν Ολυμπιονίκες. Λέγεται ότι αμέσως μετά την ανακήρυξή τους σε Ολυμπιονίκες, οι γιοί του ανέβασαν τον πατέρα τους στους ώμους τους και τον περιέφεραν θριαμβευτικά στο στάδιο. Τότε ένας από τους θεατές αναφώνησε Κάτθανε Διαγόρα, ουκ εις Όλυμπον αναβήση (Πέθανε Διαγόρα, μην περιμένεις να ανέβεις και στον Όλυμπο) και ο Διαγόρας εν μέσω των επευφημιών και πλήρης ευδαιμονίας άφησε την τελευταία του πνοή. Ο Διαγόρας μπορεί να μην ανέβηκε στον Όλυμπο, έμεινε όμως ξακουστός για το ήθος και τις ικανότητές του και το όνομά του αθάνατο στους αιώνες.

 

Ο Ίππαρχος ο Νικαεύς ή κατά μερικούς Ίππαρχος ο Ρόδιος (περ.190 π.Χ. - 120 π.Χ.) ήταν Έλληνας αστρονόμος, γεωγράφος, χαρτογράφος και μαθηματικός, θεωρούμενος από αρκετούς και ακριβέστερα ως ο «πατέρας τηςΑστρονομίας». Άλλοι τίτλοι που του έχουν αποδοθεί είναι του μεγαλύτερου αστρονομικού παρατηρητή «πρίγκιπα της παρατήρησης», «θεμελιωτή της τριγωνομετρίας» ως και του «μεγαλύτερου αστρονόμου της αρχαιότητας», αλλά και «όλων των εποχών». Η υπομονή του, η οξυδέρκειά του αλλά και το βεβαιούμενο ιστορικά πάθος του με ότι καταπιανόταν τον οδήγησαν σε δρόμους που σήμερα, αναλογικά με τα δεδομένα της εποχής του, σίγουρα εντυπωσιάζουν.

Ο Ίππαρχος, ο γιος του Διονυσίου, πέρασε τελικά στην αθανασία το 120 π.Χ. στην παραλία της αγαπημένης του Ρόδου, εκεί απ' όπου φαίνεται ότι έκανε και τις περισσότερες αστρικές του παρατηρήσεις.

 

Οι πληροφορίες που παίρνουμε από τους αρχαίους συγγραφείς (μεταξύ των οποίων είναι ο Πτολεμαίος (100-170 μ. Χ.), ο Στράβων (63 π. Χ. – 24 μ. Χ.), οΠλούταρχος (46-120 μ. Χ.) και ο Πλίνιος (23-79 μ. Χ.), τοποθετούν την γέννηση του Ιππάρχου το 190 π.Χ. στη Νίκαια της Βιθυνίας στη Μικρά Ασία (το σημερινόΙζνίκ της Τουρκίας) γύρω στο 190 π.Χ. (στην ίδια πόλη που 515 χρόνια αργότερα ο Αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος συγκάλεσε την Α' Οικουμενική Σύνοδο της Χριστιανοσύνης).[1] Από την γενέθλια πόλη του πήρε το όνομα Ίππαρχος ο Νικαεύς αν και είναι περισσότερο γνωστός ως Ίππαρχος ο Ρόδιος αφού σύμφωνα με πολλούς ερευνητές έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρόδο όπου έκανε και τις περισσότερες παρατηρήσεις του.