Επιστήμες στην Ελλάδα
ΑΡΧΑΙΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ » Επιστήμες στην Ελλάδα
Tο Κινητό Αυτόματο
Στο δεύτερο μεγάλο έργο του Αλεξανδρινού μηχανικού, την Αυτοματοποιητική, περιγράφονται δύο είδη αυτόματων θεάτρων. Στα σταθερά αυτόματα θέατρα, ανοίγουν από μόνες τους οι πύλες μιας σκηνής και παρουσιάζονται σε οθόνη μορφές κινούμενες σύμφωνα με κάποιο μύθο. Στα κινητά αυτόματα θέατρα συμβαίνουν τα εξής: «Κατασκευάζονται ναοί ή βωμοί μετρίου μεγέθους, ικανοί να μετακινούνται αυτόματα και να στέκονται μετά σε καθορισμένες θέσεις. Και τα είδωλα πάνω σε αυτούς κινούνται όλα από μόνα τους, με μια λογική ακολουθία που ταιριάζει στο σχετικό μύθο και, τέλος, επιστρέφουν στην αρχική τους θέση». (Ήρων, Aυτοματοποιητική).
Eιδικά στο κινητό αυτόματο που περιγράφει ο Ήρων και που αναπαριστά περίοπτο κυκλικό ναό με ομοίωμα του Διονύσου, μια Νίκη στην κορυφή και Βακχίδες περιμετρικά του ναού, όλες οι μορφές είναι δυνατόν να κινούνται, φωτιές να ανάβουν διαδοχικά σε δυο βωμούς μπροστά και πίσω από το ναό, λουλούδια να στεφανώνουν το επιστύλιο και να ακούγονται ταυτόχρονα ήχοι τυμπάνων και κυμβάλων. H κινητήρια δύναμη των αυτομάτων αυτών παράγεται είτε με ένα σύστρεμμα νεύρων, ένα είδος ελατηρίου σαν αυτό που λειτουργούσε στους καταπέλτες, είτε με την πτώση μολύβδινου βάρους.
H πτώση του μολύβδινου βάρους μέσα σε κλεψύδρα προκαλούσε την κίνηση σε έναν κινητήριο τροχό, συνδεδεμένο με το βάρος μέσω ενός τεντωμένου νήματος. Ιδιοφυή όμως εφεύρεση της εποχής αποτελούσε η μέθοδος προγραμματισμού των κινήσεων του τροχού και κατά συνέπεια του αυτομάτου και όλων των κινούμενων μελών του. O προγραμματισμός των κινήσεων γινόταν με ένα σύστημα δεξιόστροφων, αριστερόστροφων και ελεύθερων περιελίξεων, που προκαλούσαν αντίστοιχα κίνηση προς τα μπρος, προς τα πίσω ή ακινησία.
Tα αυτόματα αυτά άνοιξαν το δρόμο για μια νέα εποχή όχι μόνο στην τεχνολογία αλλά και στην τέχνη, μελετήθηκαν και ανακατασκευάστηκαν από Ρωμαίους, Άραβες και Βυζαντινούς μηχανικούς, και αποτέλεσαν τον κρίκο που ενώνει, από τεχνολογική σκοπιά, την αρχαία Ελληνική τεχνική σκέψη με την Ευρωπαϊκή Αναγέννηση.
O Αριστοτέλης για τη Σχέση Ανθρώπου και Μηχανής
Σε ένα απόσπασμα από τα Πολιτικά του, ο Αριστοτέλης αναφέρεται στη σχέση ανθρώπου και μηχανής, προβλέπει την εφαρμογή αυτόματων μηχανών στην παραγωγή ή στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου και θεωρεί ότι μια τέτοια τεχνολογική επανάσταση θα σημάνει ταυτόχρονα και μια κοινωνική επανάσταση, που θα οδηγήσει στην κατάργηση της δουλείας και της εξαρτημένης χειρωνακτικής εργασίας.
«…Σε ορισμένες τέχνες, τεχνικές ή επαγγέλματα (τέχναι) είναι αναγκαίο να υπάρχουν τα κατάλληλα εργαλεία, μηχανήματα ή συσκευές (όργανα), για να μπορέσει να ολοκληρωθεί το τεχνικό έργο… Από τα εργαλεία αυτά άλλα μεν είναι άψυχα και άλλα έμψυχα. Όπως και για τον κυβερνήτη του πλοίου το πηδάλιο είναι εργαλείο άψυχο, ενώ ο πρωρέας, ο ναύτης δηλαδή που φυλάει στην πλώρη, παρατηρεί τη θάλασσα και ενημερώνει τον καπετάνιο, είναι έμψυχο. Γιατί ο τεχνίτης, ο εργάτης που μετέχει στις τεχνικές εργασίες αποτελεί ένα είδος εργαλείου, οργάνου, εξαρτήματος μιας μηχανής.
Έτσι, κάθε απόκτημα του ανθρώπου είναι εργαλείο για τη ζωή του και η περιουσία του όλη είναι ένα πλήθος τέτοιων εργαλείων. O δούλος είναι έμψυχο απόκτημα, γι’ αυτό και κάθε εργάτης είναι ένα είδος εργαλείου ανώτερο από τα άλλα εργαλεία. Γιατί αν κάθε εργαλείο μπορούσε να ολοκληρώσει το έργο του είτε κατόπιν εξωτερικής εντολής, κατευθυνόμενο εξωτερικά (κελευσθέν) είτε διαθέτοντας εσωτερικό προγραμματισμό, έχοντας προκαθορισμένη εσωτερική λειτουργία (προαισθανόμενον) και λειτουργούσε αυτόματα, σαν τα γλυπτά του Δαίδαλου.
- arxaia_ellas1.pdf, Πηγή Κειμένου Επιστήμες & Τεχνολογία
- arxaia_ellas2.pdf, Πηγή Κειμένου Επιστήμες & Τεχνολογία
- arxaia_ellas3.pdf, Πηγή Κειμένου Επιστήμες & Τεχνολογία