ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

 Κάστρο Φαρακλού

 Είναι χτισμένο στην περιοχή της Μαλώνας, σε λόφο ύψους 85 μ. μεταξύ των παραλιών Αγία Αγάθη και Χαράκι.

Είναι γνωστό και ως Φερακλού ή Φαρακλενόν Kάστρο.

Η κατάκτηση του κάστρου από τους Ιωαννίτες Ιππότες με το Μεγάλο Μάγιστρο Foulques de Villaret στις 20 Σεπτεμβρίου 1306 αποτελεί την πρώτη ιπποτική κατάκτηση κάστρου στη Ρόδο.

Διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: βυζαντινή και ιπποτική.

H οχύρωση έχει πολυγωνικό σχήμα, και επάλξεις απλού ορθογώνιου σχήματος. Σώζεται μία κύρια πύλη και δύο κυλινδρικοί πύργοι του 15ου αι.

Στα τείχη σώζονται οικόσημα του Tάγματος των Iωαννιτών Ιπποτών καθώς και του Μεγάλου Μαγίστρου G. B. degli Orsini.

Το κάστρο Φαρακλού είχε οπτική επαφή με το κάστρο της Λίνδου. Σύμφωνα με τον Bosio, το 1470 διατάχθηκε η εγκατάλειψη όλων των κάστρων της Pόδου, εκτός από τα κάστρα της Λίνδου και του Φαρακλού, οι οχυρώσεις των οποίων έπρεπε να ενισχυθούν. Σε αυτό κατέφευγαν οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών Mαλώνα, Σαλία, Kαταγρός, Zηνοδότου και Kαμινάρι σε κάθε κίνδυνο, όπως φαίνεται από το διάταγμα του 1474.

 Κάστρο Ασκληπειού

 Το Κάστρο είναι τοποθετημένο πάνω σε έναν λόφο διακοσίων πενήντα μέτρων στην περιοχή του χωριού Ασκληπειό.

Κατασκευάστηκε το 15ο αιώνα σε δύο φάσεις. Στην πρώτη οχυρώθηκε ο τετράγωνος πύργος και στη δεύτερη επισκευάστηκε ο πύργος της βορειοδυτικής γωνίας.

Η θέση του επέτρεπε την εποπτεία μεγάλου τμήματος της ακτογραμμής και των δρόμων της ενδοχώρας.

Γύρω από αυτό υπάρχει εξωτερικό περιμετρικό τείχος πάχους 130 – 150 εκατοστών.

Στο εσωτερικό της οχύρωσης υπάρχουν δύο στέρνες και κατάλοιπα αδιάγνωστων οικοδομημάτων.

 Οδός Ιπποτών – Καταλύματα Γλωσσών

 Οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννου προέρχονταν από διαφορετικά κράτη της Ευρώπης και κάθε έθνος ονομάζεται «γλώσσα». Κατοικούσαν στο Κολλάκιο, τη βόρεια περιοχή της μεσαιωνικής πόλης και κάθε γλώσσα είχε το δικό της κατάλυμα.

Τα καταλύματα των γλωσσών, εκτός του καταλύματος της Ωβέρνης που βρίσκεται στην πλατεία Αργυροκάστρου, της Αγγλίας που βρίσκεται στην πλατεία Μουσείου και της Γερμανίας που δεν έχει ταυτοποιηθεί, βρίσκονται στην οδό των Ιπποτών. Ανηφορίζοντας την οδό προς το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, στην βόρεια πλευρά, βρίσκονται τα καταλύματα της Ιταλίας, της Γαλλίας, από τα μεγαλύτερα και πιο επιβλητικά κτίρια της οδού, κτισμένο το 1509 και της Προβηγκίας, από το οποίο σώζεται τμήμα της πρόσοψης, η μεγαλειώδης είσοδος και τμήματα του ισογείου, αφού κατά την οθωμανική κατοχή μετατράπηκε σε λουτρό. Στη νότια πλευρά βρίσκεται το κατάλυμα της Ισπανίας, απέναντι από αυτό της Προβηγκίας, με τα οικόσημα της Καστίλλης, Αραγονίας, Γρανάδας, Ναβάρας και Πορτογαλίας στην ίδια κορνίζα.

Τα κτίρια της βόρειας πλευράς της οδού Ιπποτών ανακατασκευάστηκαν στη διάρκεια της ιταλικής κατοχής (1912-1947) για να στεγάσουν υπηρεσίες και προξενεία. Το κατάλυμα της Ισπανίας αποκαταστάθηκε από το υπουργείο πολιτισμού ως μουσείο και για τη φιλοξενία εκδηλώσεων.

 Οικία Jem 

Ο πρίγκιπας Τζεμ, ή Ζιζίμ κατά τους δυτικούς, φτάνει στη Ρόδο το 1482 ως φιλοξενούμενος και όμηρος ουσιαστικά των Ιπποτών, μετά από πολέμους με τον αδελφό του, Βαγιαζήτ, ο οποίος ανακηρύχθηκε σουλτάνος, μετά το θάνατο του πατέρα τους, σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή το 1481. Οι Ιππότες, μετά από την ανεπιτυχή οθωμανική πολιορκία του 1480 και τους σεισμούς του 1481, έχουν ξεκινήσει μια μεγάλη επιχείρηση αποκατάστασης και ενίσχυσης των οχυρώσεων της πόλης, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να συνάψουν συμμαχίες που θα διασφαλίσουν την επιβίωση του κράτους του Τάγματος. Οι Ιππότες δεσμεύονται με την επίβλεψη του Τζεμ, τον στέλνουν στη Γαλλία, συνάπτοντας σύμφωνο μη επιθέσεως με τον σουλτάνο. Το 1488 φτάνει στη Ρώμη ως «προστατευόμενος» του πάπα, όπου αποδεικνύεται επιτυχές μέσο πίεσης κάθε φορά που ο αδελφός του σχεδιάζει κάποια εκστρατεία με στόχο χριστιανικά εδάφη, ως το 1492, που φυλακίζεται και το 1495 που πεθαίνει μυστηριωδώς, με πιθανό αυτουργό τον αδελφό του που πλήρωσε τη Ρώμη για να εγγυηθεί το θάνατό του.

Του παραχωρείται οίκημα –τμήμα του καταλύματος της Γαλλίας στην οδό Ιπποτών.

Το κτίριο σήμερα είναι πλήρως αποκατεστημένο και φιλοξενεί το φωτογραφικό αρχείο της Εφορείας αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.

 Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου

 Στεγάζεται στο μεσαιωνικό κτίριο του μεγάλου νοσοκομείου των Ιπποτών.

Η οικοδόμησή του άρχισε το 1440 από τον Μεγάλο Μάγιστρο de Lastic, με χρήματα που άφησε με το θάνατό του ο προκάτοχός του Fluvian, αλλά ολοκληρώθηκε 49 χρόνια αργότερα από τον Μάγιστρο D” Aubusson.

Πρόκειται για κτίσμα γοτθικού ρυθμού με αναγεννησιακά στοιχεία. Το κτίριο περιλαμβάνει εσωτερική αυλή που πλαισιώνεται από διώροφη στοά. Στον όροφο βρίσκονται η μεγάλη αίθουσα των ασθενών και οι αίθουσες της σύγχρονης αρχαιολογικής συλλογής.

Η μόνιμη συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ρόδου αποτελείται από ευρήματα ανασκαφών στη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα όπως γλυπτά, αγγεία, κοσμήματα, μικροαντικείμενα και νομίσματα από τη Γεωμετρική ως και την Ελληνιστική περίοδο.

Στην εσωτερική αυλή δεσπόζει καθιστό λιοντάρι με κεφάλι ταύρου στα πόδια του, υστεροελληνιστικής περιόδου.

Στη μεγάλη αίθουσα των ασθενών έχουν εκτεθεί ανάγλυφες επιτύμβιες πλάκες και εμβλήματα των ιπποτών. Κούροι, η επιτύμβια στήλη της Κριτούς και Τιμαρίστας του 5ου αι. π.Χ. από την Κάμιρο, το άγαλμα αιδουμένης Αφροδίτης, το κολοσσικό κεφάλι Ηλίου, το αγαλματίδιο της Αφροδίτης απολουομένης, το ρωμαϊκό πορτραίτο του ποιητή Μενάνδρου περιλαμβάνονται στα σπουδαία γλυπτά της συλλογής.

Στον κήπο του Μουσείου εκτίθενται μεγάλα ψηφιδωτά και δύο νέες συλλογές: η επιγραφική συλλογή και η προϊστορική συλλογή , στο ισόγειο του κτιρίου Villaragut και στο απέναντι κτίριο.

 Παναγιά του Κάστρου

 Η Παναγία του Κάστρου (Εντερούμ τζαμί ή Καντουρί) βρίσκεται στη πλατεία Μουσείου, Είναι ο μεγαλύτερος και αρχαιότερος βυζαντινός σωζόμενος ναός μέσα στη Μεσαιωνική Πόλη (11ος αιώνας μ.Χ.). Στην αρχική του μορφή ανήκε στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο ο οποίος μετατράπηκε στην Ιπποτική περίοδο σε τρίκλιτη βασιλική με γοτθικά σταυροθόλια στο μεσαίο κλίτος μεταξύ των ετών 1319 και 1334, σύμφωνα με τα οικόσημα του μεγάλου μαγίστρου Helion de Villeneuve και του πάπα Ιωάννη XXII που σώζονται στο κεντρικό οξυκόρυφο παράθυρο της αψίδας. Καθιερώθηκε ως καθολική χριστιανική εκκλησία και μητρόπολη των Λατίνων με την ονομασία Sancta Maria Castelli Rodi. Στη πρόσοψη, επάνω από την κεντρική θύρα εισόδου, σώζεται ένα μεγάλων διαστάσεων ορθογώνιο πλαίσιο, το οποίο θα φιλοξενούσε ζωγραφική σύνθεση, χαμένη σήμερα, με θέμα την Παναγία με αγίους και ιππότες.

Κατά την οθωμανική περίοδο μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος γνωστό ως Εντερούμ τζαμί ή Καντουρί, με την προσθήκη μιναρέ και προστώου, τα οποία κατά την ιταλική κατοχή αφαιρέθηκαν και το κτίριο επανήλθε στην πρότερη μορφή του.

Από τον ζωγραφικό διάκοσμο της εκκλησίας διατηρούνται ελάχιστα λείψανα, η Παναγία Βρεφοκρατούσα και ζεύγη αγίων στο βορειοδυτικό πεσσό (β΄τέταρτο 14ου αι.) και η μορφή της αγίας Λουκίας στο νότιο τοίχο, έργο πιθανότατα δυτικοευρωπαίου ζωγράφου (β΄μισό 14ου αι.).

Σήμερα ο ναός υπόκειται σε εργασίες αποκατάστασης από το υπουργείο Πολιτισμού.

 Καστελλανία – Εμποροδικείο των Ιπποτών

 Το κτίριο της Καστελλανίας βρίσκεται στην πλατεία Ιπποκράτους. Ο Albert Gabriel, μελετητής της μεσαιωνικής ιστορίας της Ρόδου, υπέθεσε ότι το κτίριο δεν αποτελούσε το Δικαστήριο (Kastellania), αλλά το Εμποροδικείο των Ιπποτών, υπόθεση που αμφισβητείται από νεώτερες μελέτες.

Στη δυτική όψη του κτιρίου ένα μαρμάρινο ανάγλυφο απεικονίζει δύο ιθαγενείς που κρατούν το οικόσημο του Μεγάλου Μαγίστρου D’Amboise και την ημερομηνία 1507. Το κτίριο, με στοά από αψίδες στο ισόγειο, στέγαζε το δικαστήριο στον πρώτο όροφο, ένα μονόχωρο ορθογώνιο χώρο με επιζωγραφισμένο ξύλινο ταβάνι, προσβάσιμο από μεγαλειώδη ανοικτή σκάλα.

Το κτίριο της Καστελλανίας βρίσκεται στην πλατεία Ιπποκράτους. Ο Albert Gabriel, μελετητής της μεσαιωνικής ιστορίας της Ρόδου, υπέθεσε ότι το κτίριο δεν αποτελούσε το Δικαστήριο (Kastellania), αλλά το Εμποροδικείο των Ιπποτών, υπόθεση που αμφισβητείται από νεώτερες μελέτες.

Στη δυτική όψη του κτιρίου ένα μαρμάρινο ανάγλυφο απεικονίζει δύο ιθαγενείς που κρατούν το οικόσημο του Μεγάλου Μαγίστρου D’Amboise και την ημερομηνία 1507. Το κτίριο, με στοά από αψίδες στο ισόγειο, στέγαζε το δικαστήριο στον πρώτο όροφο, ένα μονόχωρο ορθογώνιο χώρο με επιζωγραφισμένο ξύλινο ταβάνι, προσβάσιμο από μεγαλειώδη ανοικτή σκάλα.

 Ναυαρχείο – Κατοικία του ορθόδοξου επισκόπου των ιπποτών

 Το κτίριο του Ναυαρχείου βρίσκεται στην πλατεία Εβραίων Μαρτύρων. Τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία το χρονολογούν στις αρχές του 16ου αιώνα.. Το κτίριο χρησιμοποιήθηκε πιθανόν ως κατοικία του ορθόδοξου επισκόπου τον καιρό των ιπποτών, όπως μαρτυρούν οι ελληνικές εκκλησιαστικές επιγραφές στην πρόσοψη και τον υπαίθριο χώρο εισόδου.

Ο περιηγητής Rottiers, ο πρώτος που το περιέγραψε στις λιθογραφίες του, εσφαλμένα το αποκαλεί «Ναυαρχείο», ονομασία που επικράτησε.

Το κτίριο σήμερα αποκαθίσταται από το Δήμο Ρόδου, για να στεγάσει τα γενικά αρχεία του κράτους.

 Παναγιά του Μπούργκου (της χώρας)

 Πρόκειται για γοτθικό καθεδρικό ναό στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με δύο τοξοστοιχίες από τέσσερις κολώνες και οξυκόρυφα τόξα. Η κατασκευή του τοποθετείται στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα μ.Χ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα προσωνύμιά της όπως Παναγία του Ελέους (Beata Maria Misericordia Burgi Rodi) και Παναγία της Μητρόπολης (Beata Maria de Metropoli).

Σήμερα ο ναός υπόκειται έχει αποκατασταθεί πλήρως από το υπουργείο Πολιτισμού. Η αποκατάσταση του μνημείου βραβεύτηκε με τιμητική διάκριση από τη EUROPA NOSTRA το 2006. Στο χώρο διοργανώνονται μουσικές εκδηλώσεις.