Ευνάπιος

Ο Ευνάπιος (347 - μετά το 414) ήταν Έλληνας σοφιστής και ιστορικός του 4ου αιώνα από τις Σάρδεις της Λυδίας. Ήταν φιλόσοφος της νεοπλατωνικής Περγαμηνής σχολής (που είχε ιδρύσει ο Αιδέσιος) και μαθητής του Χρυσανθίου. Το 362ο Ευνάπιος ήλθε στην Αθήνα όπου και υπήρξε μαθητής του ρήτορα Προαιρέσιου ενώ συνάμα μυήθηκε στα Ελευσίνια Μυστήρια. Το 366 επανήλθε στη πατρίδα του όπου και επιδόθηκε στο ιστορικό και φιλοσοφικό συγγραφικό του έργο καθώς και στην ιατρική. Το έργο του με τον τίτλο "Ευπόριστα" πρόσφερε στον φίλο του ιατρό Ορειβάσιο. Υπήρξε πιστός της αρχαίας θρησκείας διακηρύσσοντας την εμμονή του ως "Έλληνες την θρησκείαν" ή "θεούς θεραπεύοντες κατά αρχαίον τρόπον". Θαύμαζε τον Αυτοκράτορα Ιουλιανό και κατέκρινε τον Μέγα Κωνσταντίνο.

Το ιστορικό του έργο φέρεται υπό τον τίτλο "Ιστορικά υπομνήματα", "Καθολικά της Ιστορίας", "Διεξοδικά της Ιστορίας" ενώ ο τίτλος "Ιστορία της μετά Δέξιππον νέα έκδοσις" μαρτυρά ότι εκδόθηκε 2η φορά. Στην ιστορική του αφήγηση που αφορά την περίοδο από του θανάτου του Κλαύδιου του Β΄ μέχρι της Πουλχερίας, δεν διαφαίνεται πολιτική άποψη. Ο ίδιος αναφέρει επί τούτου: "Τα πραχθέντα ότι μάλιστα δίχα τινός πάθους εις το αληθές αναφέροντα γράφειν" (=γράφω τα πραχθέντα χωρίς κανένα πάθος, έχοντας οδηγό την αλήθεια).

Το 396 έγραψε το σχεδόν ολόκληρο διασωθέν σύγγραμμα "Βίοι Φιλοσόφων και Σοφιστών" όπου περιλαμβάνονται οι βίοι των σοφιστών Πλωτίνου, Πορφυρίου,Ιάμβλιχου, Ιμέριου, Προαιρεσίου, Χρυσανθίου κ.λπ. στηριζόμενος και σε συγγράμματα προγενεστέρων. Τυγχάνει οπαδός του Νεοπλατωνισμού αλλά φέρεται να κλείνει και προς τη κυνική φιλοσοφία εξυμνώντας ως προσομοιάζοντα με τον φιλόσοφο τη πήραν και το τριβώνιο. Στις περί ανθρώπου αντιλήψεις φαίνεται να ταλαντεύεται μεταξύ δαίμονα, τύχη και πρόνοια. Αν και ότι ο ίδιος πιστεύει πως αντιπροσωπεύει τον "αρχαίο τρόπο" και την "ευγαίνουσα μούσαν" το ύφος του φέρει τα γνωρίσματα της εξεζητημένης υπερβολής καθώς επίσης και να τελεί υπό την επίδραση του Φιλόστρατου.

Τα διασωθέντα εκ των ιστορικών του έργων αποσπάσματα εξέδωσε ο Ντιντόρφ στη συλλογή: "Historici graeci minores", τους δε Βίους των Σοφιστών ο Μπουασονάντ.