Πάνταινος

Βίος

Οι πληροφορίες που διασώζονται για τον Πάνταινο είναι πενιχρές και αντιφατικές, τόσο για την καταγωγή του, όσο και για την φιλοσοφική του τοποθέτηση και παιδεία. Ο Πάνταινος ήταν Αθηναϊκής καταγωγής. Δίδασκε φιλοσοφία. Είναι άγνωστο το πότε ακριβώς ασπάσθηκε το Χριστιανισμό. Περιόδευσε σε διάφορες παραμεσόγειες περιοχές όπως τη Σικελία, την Ινδία μας λέει ο Ευσέβιος Καισαρείας- και πρέπει να εννοεί την Νότια Αραβία, για να καταλήξει στηνΑλεξάνδρεια. Αυτό τοποθετείται χρονικά περί το 180 μ.Χ. ή περί το 190 μ.Χ. Εκεί θα ιδρύσει και θα λειτουργήσει ιδιωτική φιλοσοφική σχολή, παράλληλα με τις άλλες παρόμοιες που λειτουργούσαν στην πόλη. Πέθανε γύρω στα 200μ.Χ.

Το διδακτικό του έργο

Ο Πάνταινος, σύμφωνα με τον Ευσέβιο Καισαρείας, ήταν Στωϊκός, ενώ σύμφωνα με τον Φίλιππο Σιδήτη ήταν Πυθαγόρειος στην φιλοσοφική σκέψη. Ο Πάνταινος είναι μάλλον εκλεκτικός και συγκρητιστής στη σκέψη του, καθώς συνδύαζε στοιχεία Στωϊκά και Νεοπυθαγορικά. Μαθητές του υπήρξαν ο Κλήμης Αλεξανδρείας και οΩριγένης. Θα επικεντρωθεί κυρίως στην ερμηνεία της Αγία Γραφής, χωρίς ωστόσο να ασχοληθεί και με τη συγγραφή υπομνημάτων, παρά την περί του αντιθέτου μαρτυρία των Ευσεβίου και Ιερωνύμου. Αντίθετα εγκύτερα προς την πραγματικότητα είναι ο μαθητής του Κλήμης Αλεξανδρείας, ο οποίος ενσωματώνει στα γραπτά του πολλές από τις παραδόσεις του Πάνταινου, τις οποίες κατέγραφε ο ίδιος ο Κλήμης. Ο Henri-Irenee Marrou, του αποδίδει την συγγραφή της Επιστολής προς Διόγνητον.

Ο Πάνταινος και τα βιβλία της Καινής Διαθήκης

Κατά το ταξίδι του στη Νότιο Αραβία, σύμφωνα με τον Ευσέβιο, εντόπισε το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον στην Εβραϊκή-αραμαϊκή γλώσσα, το οποίο μετέφερε εκεί ο απόστολος Βαρθολομαίος. Είναι ανεξακρίβωτο αν είναι το αραμαϊκό Κατά Ματθαίον ή το Καθ' Εβραίους ευαγγέλιο, το οποίο οι Εβιωνίτες απέδιδαν στον Ματθαίο. Ο Πάνταινος είναι ο πρώτος που ισχυρίζεται πως ο Απόστολος Παύλος είναι συγγραφέας της Επιστολής προς Εβραίους.

Πηγές

• Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τομ. Β. εκδ. Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη, 2005, σελ.762-764
• Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία τομ. Α' ,εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 1997, σελ.354-355
• Ιωάννης Παναγόπουλος, Η Ερμηνεία της Αγίας Γραφής στην Εκκλησία των Πατέρων Τόμος Α΄, εκδ. Άθως, 2010, σελ.243