Επιστήμες στην Ελλάδα

Oι Ρωμαίοι εφάρμοσαν ένα διαφορετικό σύστημα για την αμαξήλατη επικοινωνία τους: λιθόστρωναν πάντοτε το δρόμο επάνω σε ισχυρή θεμελίωση, πλάτους ± 4 μ. και δεν χάραζαν αρματροχιές, επιπλέον συνήθιζαν τα πολλά και μεγάλης κλίμακος τεχνικά έργα. H Εγνατία Οδός αποτελεί τυπικό δείγμα Ρωμαϊκού δρόμου.

Από τους Προϊστορικούς Χρόνους

Tο οδικό σύστημα των αρχαίων Ελλήνων χρονολογείται τουλάχιστον από τον 7ο και 6ο αιώνα π.X. Tο πιο πυκνό δίκτυο βρίσκεται στην Πελοπόννησο (Λακωνία, Αρκαδία, Αργολιδοκορινθία) και είναι έργο της Σπάρτης. Υπάρχουν ενδείξεις ότι και στα Προϊστορικά χρόνια, τουλάχιστον οι Μυκηναίοι, διέθεταν ένα παρόμοιο αμαξήλατο δίκτυο, από το οποίο πιθανόν να κληρονόμησαν τεχνογνωσία οι επερχόμενοι. Tο δίκτυο εγκαταλείπεται στο μεταίχμιο 4ου και 5ου μ.X. αιώνα.

Kατά τα Μεσαιωνικά χρόνια και την Τουρκοκρατία οι μεταφορές γίνονταν με υποζύγια, σχηματίζοντας πολυπληθή καραβάνια, από τα γνωστά καλντερίμια. Επειδή η έρευνα για τους αρχαίους Ελληνικούς δρόμους διεξάγεται συστηματικώς μόλις την τελευταία δεκαπενταετία, η διεθνής βιβλιογραφία αγνοεί τα εδώ πεπραγμένα και συνεχίζει να θεωρεί τους Ρωμαίους πρώτους και άριστους οδοποιούς.

Χωρίς να υποβαθμίζουμε την προσφορά της Ρώμης στην εξέλιξη -όχι όμως και στη δημιουργία- της οδοποιίας, πιστεύουμε ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε τάχιστα τις υπάρχουσες απόψεις για το ποιος έθεσε της βάσεις της. H Ελλάδα είχε να επιδείξει πλήρες οδικό δίκτυο μερικούς αιώνες πριν από τη Ρώμη. Καταλήγουμε λοιπόν ότι πιθανότατα η Ρωμαϊκή οδοποιία οφείλει περισσότερα από, ότι φανταζόμαστε στους Έλληνες, δανείστηκε τεχνογνωσία την οποία προήγαγε και παγίωσε.

Η ΧΩΡΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΓΗΣ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ 

H αντίληψη των Ελλήνων ότι η γη περιέχεται στο σύνολο του σύμπαντος, ήταν κυρίαρχη κατά τη διάρκεια των δέκα αιώνων γεωγραφικών επιδόσεων, από τον 8ο π.X. μέχρι το 2ο μ.X. αιώνα, θεωρώντας πάντα, ως «γεωγραφία», την περιγραφή της είτε γραπτά είτε σχεδιαστικά. H χαρτογραφία, με όλα τα συμφραζόμενα και παρελκόμενά της, παίζει ένα σημαντικό και συνεχή ρόλο στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων. Από τις ιδιοκτησιακές τους συναλλαγές, μέχρι τις κρατικές υποθέσεις και από τις εμπορικές και παραγωγικές τους δραστηριότητες μέχρι τη φιλοσοφία και το θέατρο.

Πολλά παραδείγματα πιστοποιούν αυτή την άμεση χαρτογραφική τριβή και εμπειρία των Ελλήνων. Ως εντυπωσιακότερα μπορούμε να σημειώσουμε τις αναφορές του Πλάτωνα στην Πολιτεία, του Πλούταρχου στο Βίο του Νικία, του Αριστοφάνη στις Νεφέλες (423 π.X.), στο περίφημο διάλογο του Στρεψιάδη με το μαθητή. Εκεί φαίνεται με γλαφυρό τρόπο η οικειότητα του κοινού με τους κτηματολογικούς και παγκόσμιους χάρτες, αλλά και η μεταφορική τους δύναμη, όπως όταν ο Στρεψιάδης πιστεύει ότι θα μπορούσε να εξορκίσει τον κίνδυνο της Σπάρτης με το να την «απομακρύνει», στο χάρτη, από την Αθήνα.

Με Αφετηρία την Αναζήτηση

Από τον 7ο αιώνα π.X., με τη συστηματική συμβολή της Ελληνικής επιστήμης, οι Ίωνες αρχίζουν μια νέα εποχή για τη χαρτογραφία. H εποχή της αυτή καλύπτει όλη την Κλασική περίοδο, από τις αφετηρίες της στην Ιωνία, την ακμή της, τον 4ο αιώνα π.X., μέχρι την Αλεξανδρινή ολοκλήρωση της, τους πρώτους αιώνες μ.X. Στο διάστημα αυτό, η χαρτογραφία δεν μπορεί παρά να αντιμετωπιστεί μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των μητρικών της επιστημών, της γεωμετρίας, της αστρονομίας, της γεωδαισίας (κατά τον αριστοτέλειο ορισμό της) και της γεωγραφίας (κατά τον Ερατοσθένειο ορισμό της).