Ιατρική στην Ελλάδα

Γνωρίζοντας το συνολικό αριθμό των ανδρών ενός ηττημένου στρατού της αρχαιότητας και αφαιρώντας τον αριθμό των νεκρών και αυτών που συνελήφθησαν αιχμάλωτοι για να πωληθούν αργότερα ως σκλάβοι, καταλήγουμε σε μια καλή προσέγγιση του αριθμού των τραυματιών που βρίσκοντας σε τόσο σοβαρή κατάσταση ώστε να είναι άχρηστοι ως «εμπόρευμα». Περίπου το 35,4% των ηττημένων έπρεπε να αναμένει έναν τραυματισμό τόσο σοβαρό ώστε να συνεπάγεται την εγκατάλειψή του στο πεδίο της μάχης.

Όταν αυτό το ποσοστό προστεθεί στο 37.7% των νεκρών, φαίνεται πως σε μία τυπική μάχη του αρχαίου κόσμου ένα 73% των πολεμιστών μιας στρατιάς που ηττάτο θα κατέληγαν νεκροί ή βαριά τραυματισμένοι μέχρι το σούρουπο. Δεν υπάρχει αντίστοιχος σίγουρος τρόπος να υπολογιστούν οι τραυματίες των νικητών. Χρησιμοποιώντας τις στατιστικές που δίνουν τις αναλογίες νεκρών μεταξύ ηττημένων και νικητών, φαίνεται πως ένα ποσοστό 5,8% του στρατού που είχε επιβληθεί του αντιπάλου του θα έπρεπε να έχει υποστεί κάποιας μορφής τραυματισμό.

Η ανάλυση του καθηγητή Engels για το στρατό του Αλεξάνδρου, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι Μακεδόνες είχαν περίπου 5 τραυματίες για κάθε νεκρό τους. Έτσι το μέσο ποσοστό νεκρών (στη μάχη) 0,5%, που είχαν οι Μακεδόνες στο Γρανικό, τη Ισσό και τα Γαυγάμηλα, οδηγεί κατά πάσα πιθανότητα σε ένα ποσοστό τραυματιών 2,5%. Το στρατιωτικό ιατρικό σύστημα των Ρωμαίων προχωρούσε σε σχεδιασμό του προβλέποντας ένα ποσοστό τραυματιών στη μάχη μεταξύ 2 και 10%.

Το νοσοκομείο εκστρατείας της λεγεώνας οργανωνόταν σε 64 θαλάμους που καθένας μπορούσε να εξυπηρετήσει 4 με 5 άνδρες, φανερώνοντας έτσι πως ο μέγιστος αριθμός τραυματιών που ανέμενε η μονάδα σε μια εμπλοκή της ήταν 320 άτομα, δηλαδή το 5% της δύναμής της.

Ο Frolich σημειώνει επίσης ότι από τα 31 τραύματα κεφαλής που αναφέρει ο Όμηρος, όλα ήταν θανατηφόρα. Μια μελέτη σε σκελετούς Αιγυπτίων στρατιωτών που φονεύθηκαν κατά τη διάρκειας μιας πολιορκίας το 2.000 π.Χ., επιβεβαιώνει την υψηλή θνησιμότητα λόγω κρανιακών τραυμάτων. Πενήντα εννέα από τους σκελετούς έφεραν τραύματα κεφαλής, από τα οποία 49 διαπιστώθηκε ότι προκλήθηκαν από πέτρες που ρίφθηκαν από τα τείχη και τα υπόλοιπα 10 από βέλη που πέτυχαν το θύμα στο πρόσωπο. Ένας λίθος βάρους 13,6 Kg που ρίπτεται από ύψος 12 μέτρων, έχει κινητική ενέργεια 1.588 Joule, ικανή να συντρίψει οποιοδήποτε είδος θωράκισης της Εποχής του Σιδήρου.

Τα βέλη ευθύνονταν για το 10% των τραυμάτων, με ένα ποσοστό θνησιμότητας 42%. Η ικανότητα της αρχαίας θωράκισης να αντέχει σε πλήγματα από βέλη φάνηκε με χαρακτηριστικό τρόπο στα Κούναξα, όπου, όπως αναφέρει ο Ξενοφών, το ελληνικό στράτευμα δέχθηκε καταιγισμό τοξευμάτων από τους Πέρσες επί πολλές ώρες, χωρίς να υπάρξουν σημαντικές απώλειες. Τα βέλη από τα σύνθετα τόξα ήταν ικανά να τρυπήσουν το θώρακα, αλλά συνήθως όχι σε τέτοιο βάθος ώστε να προκαλέσουν το θάνατο.

Τυπικό παράδειγμα αποτελεί η θωράκιση των Ασσυρίων πολεμιστών. Υπολογίζεται ότι ο μέσος άνδρας παρουσίαζε συνολική εκτεθειμένη επιφάνεια 6.832 cm2, δηλαδή 0,68 m2. Ένας Ασσύριος οπλισμένος για μάχη εξέθετε μόνο 542 τετραγωνικά εκατοστά στην περιοχή του λαιμού και του προσώπου, 1.103 τετραγωνικά εκατοστά στα χέρια, 413 τετραγωνικά εκατοστά στην κοιλιά και 1.265 τετραγωνικά εκατοστά στα κάτω άκρα. Η συνολική τρωτή επιφάνεια ήταν συνεπώς 3.323 τετραγωνικά εκατοστά δηλαδή το 49% της αρχικής.